Ήταν όνειρο ζωής η επίσκεψη στο Άγιο Όρος.
Επιθυμία που τα τελευταία χρόνια είχε φουντώσει για τα καλά μέσα μου. Την
άνοιξη που έρχεται, θα πάμε οπωσδήποτε, μου έλεγε ένας φίλος μου που είχε
ξαναπάει εκεί και γνώριζε τις διαδικασίες. Κάτι συνέβαινε και όλο παραπίσω
αφήναμε το ταξίδι. Άντε το επόμενο φθινόπωρο θα είμαστε εκεί, μου ξαναέλεγε και
η επίσκεψη από αναβολή σε αναβολή άργησε να έρθει. Ας είναι όμως. Κάλιο αργά
παρά ποτέ.
Στις αρχές του τρίτου δεκαήμερου του περασμένου Σεπτέμβρη μια παρέα φίλων ξεκινήσαμε από τα Γιάννενα με ιδιωτικό αυτοκίνητο και μετά από λίγες ώρες (ο καινούριος δρόμος συντομεύει την απόσταση) βρεθήκαμε στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής. Το βράδυ διανυκτερεύσαμε εκεί και την άλλη μέρα παίρνουμε τα διαμονητήρια από το γραφείο προσκυνητών της ιεράς επισκοπής του Αγίου Όρους που εδρεύει στην όμορφη αυτή παραλιακή πόλη και με το καράβι της γραμμής πάμε να συναντήσουμε τους αγιορείτες πατέρες. Ο καιρός είναι καλός και η διαδρομή όμορφη. Αριστερά μας, όπως πηγαίνουμε προς την ανοιχτή θάλασσα, το Άγιο Όρος με τα πανέμορφα μοναστήρια του ξεδιπλώνεται δίπλα μας.
Ένας τόπος με πολλές όψεις, συνδυάζει την απαράμιλλη ομορφιά του βουνού και την αξεπέραστη γοητεία της θάλασσας. Γραφικοί όρμοι, απότομοι γκρεμοί, ξεκομμένα βράχια πνιγμένα στους αφρούς της ταραγμένης ακροθαλασσιάς, πλαγιές με πλούσια βλάστηση, άγρια φύση με πολλές αντιθέσεις και παράξενα μονοπάτια που φέρνουν σε επικοινωνία τα εντυπωσιακά μοναστήρια. Βυζαντινά μνημεία, άλλα φυτρωμένα στις παραλίες και άλλα στις πλαγιές του Άθωνα, τυλιγμένα μες το πράσινο, αναζητούν τη γαλήνη τους. Στους γκρεμούς του Όρους κρέμονται τα γραφικά ασκηταριά των καλογέρων, τα καταφύγια των πραγματικών αγωνιστών του Χριστού που σαν αετοφωλιές αγναντεύουν το πέλαγος. Ο μοναχισμός εδώ έχει λόγο αλήθειας και αγάπης. «Οι μοναχοί είναι οι ασυρματιστές της εκκλησίας» έλεγε ο πατήρ Παΐσιος, «είναι οι αετοί του πνεύματος, έχουν εκκλησιαστικό φρόνημα και λαμπικαρισμένη εκκλησιαστική συνείδηση».
Πρώτος σταθμός αποβίβασης για την παρέα μας, ο αρσανάς, το λιμανάκι της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου. Φορτωθήκαμε τα σακίδια και μέσα από ένα πλακόστρωτο δρομάκι φθάνουμε στο Μοναστήρι. Η αυλή γεμάτη με οικοδομικά υλικά. Εργάτες, τεχνίτες, πάνε και έρχονται. Άλλοι μεταφέρουν, άλλοι χτίζουν, άλλοι σοφατίζουν. Γίνεται ανακαίνιση, γι’ αυτό υπάρχει αυτή η αναστάτωση, μας είπε ένας επιστάτης του εργοταξίου. Ακολουθώντας όμως κάποιους που γνώριζαν τα μέρη φθάνουμε στην μικρή αυλή του κυρίως ναού. Αφήνουμε τα πράγματά μας, και παίρνουμε μια ανάσα ακουμπώντας σε ένα πεζούλι έξω από την πόρτα της εκκλησίας. Δίπλα το ξύλινο τάλαντο κρέμεται με δυο αλυσίδες από τα κάγκελα ενός μπαλκονιού, παραδίπλα οι καμπάνες και παραπέρα τα κελιά και άλλοι κύριοι και βοηθητικοί χώροι του μοναστηριού. Σε λίγο έρχεται ένας μοναχός και ανοίγει την εκκλησία, ανάβουμε ένα κεράκι και προσκυνάμε την άγια εικόνα της Παναγίας. Το μέγεθός της, η χρυσαφένια επένδυση, τα τάματα και τα αφιερώματα που κρέμονται πάνω και δίπλα της, δίνουν μια ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια στον περιβάλλοντα χώρο και προκαλούν εντύπωση σε κάθε προσκυνητή. Με περίσσιο σεβασμό και άπειρη ευλάβεια, κάνοντας για μια ακόμα φορά το σταυρό μας, αποχωριζόμαστε την θαυματουργή εικόνα, φορτώνοντας τη μνήμη της φωτογραφικής μηχανής αλλά και τη δική μας μνήμη με ανεπανάληπτες παραστάσεις.
Βγαίνοντας από την εξώπορτα του μοναστηριού προχωράμε για το μονοπάτι που οδηγεί στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος. Μετά από κάμποση περιπέτεια -γιατί χάσαμε το δρόμο- φθάνουμε στο νέο μας προορισμό. Εκεί έχουμε και την πρώτη μας διανυκτέρευση. Οι αγιορείτες μοναχοί γεμάτοι καλοσύνη και αρχοντιά μας υποδέχονται με κρύο νερό και λουκούμι. Ξεφορτώνουμε τα σακίδια στο αρχονταρίκι και περιεργαζόμαστε τους γύρω χώρους. Σε λίγο φτάνει και ο αρχοντάρης, μας καλωσορίζει, μας ζητάει τα διαμονητήρια, τα περνάει στο βιβλίο, μας δίνει το πρόγραμμα της ημέρας, μας μοιράζει στα κενά κελιά και χάνεται στα διακονήματά του. Τον συναντήσαμε με την παρέα μας σε κάποιο διάλειμμα, πριν το ηλιοβασίλεμα, στο κιόσκι έξω από το μοναστήρι και είπαμε κάποιες κουβέντες. Σεβαστή μορφή, καλλιεργημένη ψυχή, απαρνήθηκε τα εγκόσμια για να λατρέψει το Θεό. Ξέρει να πλησιάζει τους επισκέπτες και να ανοίγει κουβέντα μαζί τους. Με έναν απλό τρόπο ανακάτεψε την κοινωνία και την εκκλησία, τους ανθρώπους και το Θεό, μας έλουσε με το μαρτύριο του Χριστού, μας ξέπλυνε με την ανάσταση Του και μας άφησε, πηγαίνοντας στο κελί του, με την ελπίδα του παραδείσου, ύστερα όμως από ειλικρινή μετάνοια και εσωτερική ταπείνωση, όπως μας τόνισε. Από το αστείρευτο αποταμίευμα της αγάπης του πήραμε ελπίδα και δοκιμάσαμε γεύση από άμετρη πατρική στοργή. Οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής των μοναχών, η απλότητα και η γλυκύτητα των λόγων τους έχουν μια μοναδικότητα που προκαλεί θαυμασμό στους επισκέπτες.
Λίγες ώρες μετά το μεσονύχτι πήγαμε στην αγρυπνία που γινόταν στο καθολικό της μονής, στο μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου Γεωργίου. Πρώτη φορά στην ζωή μου παρακολούθησα τόσες ώρες, τόσο πολλούς λειτουργούς και μοναχούς να ψάλουν τόσο καλά, να υπηρετούν και να λατρεύουν το Θεό τους με τόση ευλάβεια και πίστη. Χωροταξικά ο ναός είναι αλλιώτικος και ο αέρας του μυρίζει λιβάνι, η όλη ατμόσφαιρα σε παρασύρει σε προσευχή και σεβασμό προς τα θεία. Αγκαλιάζει πιστούς και αδιάφορους. Εδώ μπορείς να δεις το Θεό καθαρά. Κανένας δεν μιλάει, όλοι σιωπούν και προσεύχονται
Η νύχτα με την θολή φεγγαράδα απομακρύνεται και διακριτικά δίνει τη θέση της στο νοτισμένο φθινοπωριάτικο πρωινό και μείς νυσταγμένοι βγαίνουμε από την πρώτη ολονύκτια προσευχή, κουρασμένοι αλλά κατευχαριστημένοι και κατενθουσιασμένοι με τα όσα παρακολουθήσαμε. Οι ολονύκτιες ακολουθίες, έλεγε ένας ρασοφόρος εκπαιδευτικός στους μαθητές του σχολείου του, είναι τα πάρτι των χριστιανών. Η κουβέντα του αυτή δικαιώνεται πλήρως στην αγιορείτικη αγρυπνία. Διαφορετικό τυπικό, αλλιώτικα τροπάρια με άλλον τρόπο δοσμένα από τους καλλίφωνους αγιορείτες πατέρες.
Η επόμενη διανυκτέρευση είναι στην ιερά μονή Σταυρονικήτα. Το καράβι μάς παίρνει από τον αρσανά της ιεράς μονής Ξενοφώντος και μας αφήνει στην Δάφνη. Με λεωφορεία μεταφερθήκαμε στις Καρυές και με μικρό δεκαθέσιο αυτοκίνητο πηγαίνουμε στην μονή Σταυρονικήτα. Το μοναστήρι βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του Όρους είναι παραθαλάσσιο και απέχει από τις Καρυές 5 χιλιόμετρα περίπου. Το καθολικό της μονής είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Αγίου Νικολάου. Στην είσοδο του μοναστηριού μάς περιμένει μια άγια καλογερική μορφή, μας καλωσορίζει και μας ξεναγεί στους χώρους της μονής. Μας πηγαίνει στο ναό του Αγίου Νικολάου, μας μιλάει για την θαυματουργή εικόνα του Αγίου που πεντακόσια ολόκληρα χρόνια ήταν μέσα στην θάλασσα, προσκυνήσαμε και μετά βγήκαμε στο μικρό αυλόγυρο του ναού, εκεί μας ενημέρωσε για το πρόγραμμα, μας είπε πώς να ανάψουμε την λάμπα, γιατί το μοναστήρι δεν έχει ρεύμα και μας ευχήθηκε καλή διαμονή. Τον ευχαριστήσαμε και κάποιος από την ομάδα μας έσκυψε διακριτικά να ασπαστεί το χέρι του αλλά εκείνος το τράβηξε λέγοντας ευγενικά πως έχει ιδρώτα και πολλή σκόνη. Τον κοίταξα κατάματα και είδα ένα ασκητικό πρόσωπο να λάμπει και με την μικρή μου πείρα κατάφερα να διαβάσω μια πρωτόγνωρη ψυχική καθαρότητα που κρυβόταν μέσα του.
Οι άγιοι πατέρες με άδολη αγάπη και αληθινή κρίση συμβουλεύουν και καθοδηγούν τους προσκυνητές. Έργο τους είναι να λιτανεύουν το Σταυρό της Θεϊκής αγάπης και να μιλάνε με πάθος για τη μάνα Παναγία και τον σταυρωμένο Χριστό. Ο αγιορείτης μοναχός δεν σου λέει τι πρέπει να κάνεις, όταν μπαίνεις στο Όρος, ο τρόπος που ζει και το παράδειγμά του σε οδηγούν. Η αγάπη για το Θεό έχει κόστος, είναι προσφορά και θυσία.
Από το παράθυρο του δωματίου μας, βλέπουμε την καταγάλανη θάλασσα και τις κοντινές παραλίες της περιοχής. Θαυμάσια ομορφιά που η φύση γεννάει με περίσσια χάρη, ίδια με κείνη που βρίσκεις στο πανέμορφο, ζεστό, φιλόξενο και ταπεινό μοναστήρι της μονής Σταυρονικήτα. Στις 3 η ώρα, την νύχτα, χτυπούνε οι καμπάνες, ακολουθεί το σήμαντρο και μετά το τάλαντο. Σε λίγο μαζεύονται όλοι, καλόγεροι και προσκυνητές στο καθολικό του Αγίου Νικολάου. Η ολονύκτια ακολουθία αρχίζει. Τα κεριά, οι λαμπάδες και τα καντήλια, ανάλογα με τα ψαλλόμενα, διαρκώς αναβοσβήνουν, ο φωτισμός στο χώρο αυξομειώνεται και η σύνθεση των πατέρων στα αναλόγια αλλάζει. Οι ακολουθίες είναι μεγάλες και ο καθένας με την χαρισματική ξεχωριστή φωνή ψέλνει ύμνους προς την Παναγία, τον Εσταυρωμένο και τους Αγίους. Έμεινα άφωνος και εντυπωσιασμένος όταν-για ποιους λόγους δεν ξέρω-βγήκαμε από το ναό και μπροστά οι ιερομόναχοι και παραπίσω οι καλόγεροι με τους προσκυνητές πήγαμε, περπατώντας, στο πλησιέστερο εκκλησάκι που είναι στο δρόμο μας προς τον αρσανά του μοναστηριού. Εκεί έγινε η λειτουργία και μοιράστηκε το αντίδωρο. Χαράματα γυρίσαμε στο μοναστήρι, πήραμε καφέ και φύγαμε για τα κελιά μας. Λίγη ξεκούραση, μια παρτίδα ύπνου στα πρόχειρα και γύρω στις 10 το πρωί, αφού ευχαριστήσαμε όσους βρήκαμε στο αρχονταρίκι, γεμάτοι αναμνήσεις και πρωτόγνωρες εικόνες, απορημένοι από την άγρια ομορφιά της φύσης και την ήμερη ζωή των μοναχών, ετοιμαζόμαστε για την επόμενη επίσκεψη. Η φωτογραφική μηχανή κατέγραψε και αρχειοθέτησε και από δω εικόνες του μοναστηριού, των περιβολιών και της όμορφης φθινοπωριάτικης φύσης.
Ο λιτός τρόπος ζωής των μοναχών αυτού του μοναστηριού, η σοβαρότητα και η ταπεινότητά τους, η ευγένεια και η καλοσύνη τους, η αστραφτερή καθαριότητα των χώρων, οι περιποιημένοι κήποι, η προσεγμένη κληματαριά στην αυλή του μοναστηριού, το λευκό του αφρού και το μπλε της θάλασσας, είναι λίγες από τις πάμπολλες εικόνες που και τώρα ακόμα φέρνουν απαλά γύρω στο νου μας. Ακουμπήσαμε, μέχρι να έρθει το μέσο μεταφοράς μας, στα πέτρινα πεζούλια του αυλόγυρου και για μια ακόμα φορά ψαχουλέψαμε με την σκέψη μας τον τρόπο ζωής αυτών των αγίων ανθρώπων που θέλουν να ζουν εκεί και να λατρεύουν το Θεό με αγρυπνία και προσευχή.
Σε λίγο με το μικρό λεωφορείο και μέσα από μια εντυπωσιακή διαδρομή φτάνουμε στην ιερά μονή Φιλοθέου. Εσωτερικό μοναστήρι, απέχει από τις Καρυές 12 χιλιόμετρα περίπου, είναι παλιό μνημείο της χριστιανοσύνης και το καθολικό του είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Φθάνουμε εκεί πολύ πριν το μεσημέρι. Ο αρχοντάρης μας φίλεψε ρακί και μας ενημέρωσε σχετικά με τη διαμονή μας. Είχαμε καλή μέρα και πολύ χρόνο μπροστά μας. Περιφερθήκαμε και γνωρίσαμε από κοντά τους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους του μοναστηριού. Περιβόλια γεμάτα με καρποφόρα δένδρα και λαχανικά, κλήματα φορτωμένα με κόκκινα σταφύλια, έτοιμα για τρύγημα. Το βουητό των μελισσών, που είναι απλωμένο στα γύρω κηπάρια, σμίγει με το θρόισμα των φύλλων της καστανιάς? και τα δυο μαζί δένουν απόλυτα με τον απόηχο των ψαλτάδων.
Και εδώ ατέλειωτες οι ώρες της λατρείας μέσα στο ναό. Γλυκόφωνα και λατρευτικά τα τροπάρια και τα ψαλσίματα των αγιορειτών, πολλές φορές σε λαγοκοιμίζουν στο στασίδι της προσευχής. Ασκητικές μορφές προσεύχονται και επαληθεύουν καθημερινά το μυστήριο της πίστης.
Οι περισσότεροι κρατάνε στο χέρι τους και φέρουν γύρα στα δάχτυλά τους ένα μακρύ σφιχτοπλεγμένο κομποσκοίνι. Η καρδιά τους χτυπά δυνατά για το Θεό τους και τη μάνα Παναγία και πολλές φορές η φωνή της λογικής δεν ακούγεται. Η αγιορείτικη κοινωνία ταυτίζεται με την ιστορική συνέχεια του Βυζαντίου. Αυτό φαίνεται στο τυπικό των ακολουθιών αλλά και στον τρόπο ζωής των μοναχών.
Ο χρόνος εδώ μετράει τις μέρες του με το παλιό ημερολόγιο, δηλαδή δεκατρείς μέρες πίσω από το δικό μας και η πρώτη ώρα της ημέρας δεν είναι τα μεσάνυχτα αλλά η δύση του ήλιου.
Το Άγιο Όρος είναι τόπος μυστικής ανάτασης. Μόλις το πρωτοαντικρίζεις σε μαγεύει με την άγρια φυσική ομορφιά του, και μόλις το πλησιάσεις και πατήσεις τα ιερά χώματά του, αισθάνεσαι την αγιότητά του απαλά να κάθεται πάνω σου σαν ανοιξιάτικη γύρη λουλουδιών
Τα μοναστήρια του Άθωνα, γράφει κάπου ο μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυριωτικής Νικόλαος, «μυρίζουν λιβάνι, κερί και θυμιατό. Είναι τόποι περισυλλογής και ψυχικής ανάτασης, είναι πανεπιστήμια χριστιανοσύνης και ορθόδοξης πίστης. Τα -άγια λείψανα ευωδιάζουν και οι ιερές εικόνες μυροβλύζουν. Εκεί η κούραση σβήνει.» Αν καταφέρεις να ακούσεις το δι’ ευχών και να πάρεις αντίδωρο, ύστερα από τόσες ώρες βυζαντινών ψαλμών, αισθάνεσαι ότι βγαίνεις από το ναό νικητής. Μπαίνεις στην αγιορείτικη κοινότητα ως επισκέπτης και από μοναστήρι σε μοναστήρι, από ολονύκτια σε ολονύκτια διαπιστώνεις ότι η χάρη του Θεού σε ξαφνιάζει. Ακούς τα βήματά του, αφουγκράζεσαι τη φωνή του. Προσκυνάς τα λείψανα των Αγίων και ο φόβος χάνεται από πάνω σου, η πίστη μεγαλώνει, η κακία μικραίνει και η αγάπη φωλιάζει μέσα σου. Αντιλαμβάνεσαι την προστασία των Αγίων. Η πίστη ζητάει ψυχή και καρδιά και όχι λογική. «Ζητάει ήλιο τα μεσάνυχτα και αστροφεγγιά το μεσημέρι,» όπως λέει ο ποιητής. Η Αθωνική πολιτεία παραμένει μοναδικός θησαυρός ιστορίας και χριστιανισμού. Οι μοναχοί είναι θεματοφύλακες μιας βαριάς παράδοσης.
Πήγαμε στο Άγιο Όρος να ηρεμήσουμε, να δαμάσουμε την αφέλεια της σκέψης μας, να βρεθούμε για πολλές ώρες με την Παναγία και να τα πούμε από κοντά. Η Μάνα όλου του κόσμου αφουγκράζεται τα προβλήματα των ανθρώπων και δρομολογεί την λύση τους. Ξαλάφρωσε η καρδιά μας, κατάκατσε η φαντασία μας, ξελαγάρισε το μυαλό μας.
Βγαίνοντας από την Αθωνική πολιτεία νοιώσαμε να μας λείπουν οι απλοϊκές μορφές των μοναχών και οι πολύωρες ακολουθίες. Εκεί η φαντασία καλπάζει προς τον ουρανό. Θέλει μεγάλη προσοχή απ’ όλους μας για να μην χαθεί αυτή η μοναδικότητα της λατρευτικής μεγαλοπρέπειας και της προσευχής.
Ακουμπώντας στα καλογερίστικα ραβδιά μας, ενθύμιο από το Άγιο Όρος, φορτωμένοι με αναμνήσεις, κομποσκοίνια και μικρά αναμνηστικά δωράκια, γυρίζουμε πίσω. Ο νους μας όμως πολλές φορές πετάει εκεί και μας θυμίζει κάτι που ξεχάσαμε να κάνουμε. Ο Θεός να μας αξιώσει να πραγματοποιήσουμε την επόμενη εξόρμηση. Θα είναι μια ακόμα ευκαιρία να γνωρίσουμε και άλλα μοναστήρια, με παράδοση, με κειμήλια μοναδικά και εντυπωσιακή ομορφιά. Να προσκυνήσουμε πολλούς ακόμα αγίους που ξεκουράζουν τα άγια κόκαλά τους εκεί και με τη χάρη τους και την ευωδιά τους παρηγορούν και αναζωογονούν τις καρδιές όλων μας.
Δημήτριος Μ. Φίλιος
Οικονομολόγος - Εκπαιδευτικός
Στις αρχές του τρίτου δεκαήμερου του περασμένου Σεπτέμβρη μια παρέα φίλων ξεκινήσαμε από τα Γιάννενα με ιδιωτικό αυτοκίνητο και μετά από λίγες ώρες (ο καινούριος δρόμος συντομεύει την απόσταση) βρεθήκαμε στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής. Το βράδυ διανυκτερεύσαμε εκεί και την άλλη μέρα παίρνουμε τα διαμονητήρια από το γραφείο προσκυνητών της ιεράς επισκοπής του Αγίου Όρους που εδρεύει στην όμορφη αυτή παραλιακή πόλη και με το καράβι της γραμμής πάμε να συναντήσουμε τους αγιορείτες πατέρες. Ο καιρός είναι καλός και η διαδρομή όμορφη. Αριστερά μας, όπως πηγαίνουμε προς την ανοιχτή θάλασσα, το Άγιο Όρος με τα πανέμορφα μοναστήρια του ξεδιπλώνεται δίπλα μας.
Ένας τόπος με πολλές όψεις, συνδυάζει την απαράμιλλη ομορφιά του βουνού και την αξεπέραστη γοητεία της θάλασσας. Γραφικοί όρμοι, απότομοι γκρεμοί, ξεκομμένα βράχια πνιγμένα στους αφρούς της ταραγμένης ακροθαλασσιάς, πλαγιές με πλούσια βλάστηση, άγρια φύση με πολλές αντιθέσεις και παράξενα μονοπάτια που φέρνουν σε επικοινωνία τα εντυπωσιακά μοναστήρια. Βυζαντινά μνημεία, άλλα φυτρωμένα στις παραλίες και άλλα στις πλαγιές του Άθωνα, τυλιγμένα μες το πράσινο, αναζητούν τη γαλήνη τους. Στους γκρεμούς του Όρους κρέμονται τα γραφικά ασκηταριά των καλογέρων, τα καταφύγια των πραγματικών αγωνιστών του Χριστού που σαν αετοφωλιές αγναντεύουν το πέλαγος. Ο μοναχισμός εδώ έχει λόγο αλήθειας και αγάπης. «Οι μοναχοί είναι οι ασυρματιστές της εκκλησίας» έλεγε ο πατήρ Παΐσιος, «είναι οι αετοί του πνεύματος, έχουν εκκλησιαστικό φρόνημα και λαμπικαρισμένη εκκλησιαστική συνείδηση».
Πρώτος σταθμός αποβίβασης για την παρέα μας, ο αρσανάς, το λιμανάκι της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου. Φορτωθήκαμε τα σακίδια και μέσα από ένα πλακόστρωτο δρομάκι φθάνουμε στο Μοναστήρι. Η αυλή γεμάτη με οικοδομικά υλικά. Εργάτες, τεχνίτες, πάνε και έρχονται. Άλλοι μεταφέρουν, άλλοι χτίζουν, άλλοι σοφατίζουν. Γίνεται ανακαίνιση, γι’ αυτό υπάρχει αυτή η αναστάτωση, μας είπε ένας επιστάτης του εργοταξίου. Ακολουθώντας όμως κάποιους που γνώριζαν τα μέρη φθάνουμε στην μικρή αυλή του κυρίως ναού. Αφήνουμε τα πράγματά μας, και παίρνουμε μια ανάσα ακουμπώντας σε ένα πεζούλι έξω από την πόρτα της εκκλησίας. Δίπλα το ξύλινο τάλαντο κρέμεται με δυο αλυσίδες από τα κάγκελα ενός μπαλκονιού, παραδίπλα οι καμπάνες και παραπέρα τα κελιά και άλλοι κύριοι και βοηθητικοί χώροι του μοναστηριού. Σε λίγο έρχεται ένας μοναχός και ανοίγει την εκκλησία, ανάβουμε ένα κεράκι και προσκυνάμε την άγια εικόνα της Παναγίας. Το μέγεθός της, η χρυσαφένια επένδυση, τα τάματα και τα αφιερώματα που κρέμονται πάνω και δίπλα της, δίνουν μια ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια στον περιβάλλοντα χώρο και προκαλούν εντύπωση σε κάθε προσκυνητή. Με περίσσιο σεβασμό και άπειρη ευλάβεια, κάνοντας για μια ακόμα φορά το σταυρό μας, αποχωριζόμαστε την θαυματουργή εικόνα, φορτώνοντας τη μνήμη της φωτογραφικής μηχανής αλλά και τη δική μας μνήμη με ανεπανάληπτες παραστάσεις.
Βγαίνοντας από την εξώπορτα του μοναστηριού προχωράμε για το μονοπάτι που οδηγεί στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος. Μετά από κάμποση περιπέτεια -γιατί χάσαμε το δρόμο- φθάνουμε στο νέο μας προορισμό. Εκεί έχουμε και την πρώτη μας διανυκτέρευση. Οι αγιορείτες μοναχοί γεμάτοι καλοσύνη και αρχοντιά μας υποδέχονται με κρύο νερό και λουκούμι. Ξεφορτώνουμε τα σακίδια στο αρχονταρίκι και περιεργαζόμαστε τους γύρω χώρους. Σε λίγο φτάνει και ο αρχοντάρης, μας καλωσορίζει, μας ζητάει τα διαμονητήρια, τα περνάει στο βιβλίο, μας δίνει το πρόγραμμα της ημέρας, μας μοιράζει στα κενά κελιά και χάνεται στα διακονήματά του. Τον συναντήσαμε με την παρέα μας σε κάποιο διάλειμμα, πριν το ηλιοβασίλεμα, στο κιόσκι έξω από το μοναστήρι και είπαμε κάποιες κουβέντες. Σεβαστή μορφή, καλλιεργημένη ψυχή, απαρνήθηκε τα εγκόσμια για να λατρέψει το Θεό. Ξέρει να πλησιάζει τους επισκέπτες και να ανοίγει κουβέντα μαζί τους. Με έναν απλό τρόπο ανακάτεψε την κοινωνία και την εκκλησία, τους ανθρώπους και το Θεό, μας έλουσε με το μαρτύριο του Χριστού, μας ξέπλυνε με την ανάσταση Του και μας άφησε, πηγαίνοντας στο κελί του, με την ελπίδα του παραδείσου, ύστερα όμως από ειλικρινή μετάνοια και εσωτερική ταπείνωση, όπως μας τόνισε. Από το αστείρευτο αποταμίευμα της αγάπης του πήραμε ελπίδα και δοκιμάσαμε γεύση από άμετρη πατρική στοργή. Οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής των μοναχών, η απλότητα και η γλυκύτητα των λόγων τους έχουν μια μοναδικότητα που προκαλεί θαυμασμό στους επισκέπτες.
Λίγες ώρες μετά το μεσονύχτι πήγαμε στην αγρυπνία που γινόταν στο καθολικό της μονής, στο μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου Γεωργίου. Πρώτη φορά στην ζωή μου παρακολούθησα τόσες ώρες, τόσο πολλούς λειτουργούς και μοναχούς να ψάλουν τόσο καλά, να υπηρετούν και να λατρεύουν το Θεό τους με τόση ευλάβεια και πίστη. Χωροταξικά ο ναός είναι αλλιώτικος και ο αέρας του μυρίζει λιβάνι, η όλη ατμόσφαιρα σε παρασύρει σε προσευχή και σεβασμό προς τα θεία. Αγκαλιάζει πιστούς και αδιάφορους. Εδώ μπορείς να δεις το Θεό καθαρά. Κανένας δεν μιλάει, όλοι σιωπούν και προσεύχονται
Η νύχτα με την θολή φεγγαράδα απομακρύνεται και διακριτικά δίνει τη θέση της στο νοτισμένο φθινοπωριάτικο πρωινό και μείς νυσταγμένοι βγαίνουμε από την πρώτη ολονύκτια προσευχή, κουρασμένοι αλλά κατευχαριστημένοι και κατενθουσιασμένοι με τα όσα παρακολουθήσαμε. Οι ολονύκτιες ακολουθίες, έλεγε ένας ρασοφόρος εκπαιδευτικός στους μαθητές του σχολείου του, είναι τα πάρτι των χριστιανών. Η κουβέντα του αυτή δικαιώνεται πλήρως στην αγιορείτικη αγρυπνία. Διαφορετικό τυπικό, αλλιώτικα τροπάρια με άλλον τρόπο δοσμένα από τους καλλίφωνους αγιορείτες πατέρες.
Η επόμενη διανυκτέρευση είναι στην ιερά μονή Σταυρονικήτα. Το καράβι μάς παίρνει από τον αρσανά της ιεράς μονής Ξενοφώντος και μας αφήνει στην Δάφνη. Με λεωφορεία μεταφερθήκαμε στις Καρυές και με μικρό δεκαθέσιο αυτοκίνητο πηγαίνουμε στην μονή Σταυρονικήτα. Το μοναστήρι βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του Όρους είναι παραθαλάσσιο και απέχει από τις Καρυές 5 χιλιόμετρα περίπου. Το καθολικό της μονής είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Αγίου Νικολάου. Στην είσοδο του μοναστηριού μάς περιμένει μια άγια καλογερική μορφή, μας καλωσορίζει και μας ξεναγεί στους χώρους της μονής. Μας πηγαίνει στο ναό του Αγίου Νικολάου, μας μιλάει για την θαυματουργή εικόνα του Αγίου που πεντακόσια ολόκληρα χρόνια ήταν μέσα στην θάλασσα, προσκυνήσαμε και μετά βγήκαμε στο μικρό αυλόγυρο του ναού, εκεί μας ενημέρωσε για το πρόγραμμα, μας είπε πώς να ανάψουμε την λάμπα, γιατί το μοναστήρι δεν έχει ρεύμα και μας ευχήθηκε καλή διαμονή. Τον ευχαριστήσαμε και κάποιος από την ομάδα μας έσκυψε διακριτικά να ασπαστεί το χέρι του αλλά εκείνος το τράβηξε λέγοντας ευγενικά πως έχει ιδρώτα και πολλή σκόνη. Τον κοίταξα κατάματα και είδα ένα ασκητικό πρόσωπο να λάμπει και με την μικρή μου πείρα κατάφερα να διαβάσω μια πρωτόγνωρη ψυχική καθαρότητα που κρυβόταν μέσα του.
Οι άγιοι πατέρες με άδολη αγάπη και αληθινή κρίση συμβουλεύουν και καθοδηγούν τους προσκυνητές. Έργο τους είναι να λιτανεύουν το Σταυρό της Θεϊκής αγάπης και να μιλάνε με πάθος για τη μάνα Παναγία και τον σταυρωμένο Χριστό. Ο αγιορείτης μοναχός δεν σου λέει τι πρέπει να κάνεις, όταν μπαίνεις στο Όρος, ο τρόπος που ζει και το παράδειγμά του σε οδηγούν. Η αγάπη για το Θεό έχει κόστος, είναι προσφορά και θυσία.
Από το παράθυρο του δωματίου μας, βλέπουμε την καταγάλανη θάλασσα και τις κοντινές παραλίες της περιοχής. Θαυμάσια ομορφιά που η φύση γεννάει με περίσσια χάρη, ίδια με κείνη που βρίσκεις στο πανέμορφο, ζεστό, φιλόξενο και ταπεινό μοναστήρι της μονής Σταυρονικήτα. Στις 3 η ώρα, την νύχτα, χτυπούνε οι καμπάνες, ακολουθεί το σήμαντρο και μετά το τάλαντο. Σε λίγο μαζεύονται όλοι, καλόγεροι και προσκυνητές στο καθολικό του Αγίου Νικολάου. Η ολονύκτια ακολουθία αρχίζει. Τα κεριά, οι λαμπάδες και τα καντήλια, ανάλογα με τα ψαλλόμενα, διαρκώς αναβοσβήνουν, ο φωτισμός στο χώρο αυξομειώνεται και η σύνθεση των πατέρων στα αναλόγια αλλάζει. Οι ακολουθίες είναι μεγάλες και ο καθένας με την χαρισματική ξεχωριστή φωνή ψέλνει ύμνους προς την Παναγία, τον Εσταυρωμένο και τους Αγίους. Έμεινα άφωνος και εντυπωσιασμένος όταν-για ποιους λόγους δεν ξέρω-βγήκαμε από το ναό και μπροστά οι ιερομόναχοι και παραπίσω οι καλόγεροι με τους προσκυνητές πήγαμε, περπατώντας, στο πλησιέστερο εκκλησάκι που είναι στο δρόμο μας προς τον αρσανά του μοναστηριού. Εκεί έγινε η λειτουργία και μοιράστηκε το αντίδωρο. Χαράματα γυρίσαμε στο μοναστήρι, πήραμε καφέ και φύγαμε για τα κελιά μας. Λίγη ξεκούραση, μια παρτίδα ύπνου στα πρόχειρα και γύρω στις 10 το πρωί, αφού ευχαριστήσαμε όσους βρήκαμε στο αρχονταρίκι, γεμάτοι αναμνήσεις και πρωτόγνωρες εικόνες, απορημένοι από την άγρια ομορφιά της φύσης και την ήμερη ζωή των μοναχών, ετοιμαζόμαστε για την επόμενη επίσκεψη. Η φωτογραφική μηχανή κατέγραψε και αρχειοθέτησε και από δω εικόνες του μοναστηριού, των περιβολιών και της όμορφης φθινοπωριάτικης φύσης.
Ο λιτός τρόπος ζωής των μοναχών αυτού του μοναστηριού, η σοβαρότητα και η ταπεινότητά τους, η ευγένεια και η καλοσύνη τους, η αστραφτερή καθαριότητα των χώρων, οι περιποιημένοι κήποι, η προσεγμένη κληματαριά στην αυλή του μοναστηριού, το λευκό του αφρού και το μπλε της θάλασσας, είναι λίγες από τις πάμπολλες εικόνες που και τώρα ακόμα φέρνουν απαλά γύρω στο νου μας. Ακουμπήσαμε, μέχρι να έρθει το μέσο μεταφοράς μας, στα πέτρινα πεζούλια του αυλόγυρου και για μια ακόμα φορά ψαχουλέψαμε με την σκέψη μας τον τρόπο ζωής αυτών των αγίων ανθρώπων που θέλουν να ζουν εκεί και να λατρεύουν το Θεό με αγρυπνία και προσευχή.
Σε λίγο με το μικρό λεωφορείο και μέσα από μια εντυπωσιακή διαδρομή φτάνουμε στην ιερά μονή Φιλοθέου. Εσωτερικό μοναστήρι, απέχει από τις Καρυές 12 χιλιόμετρα περίπου, είναι παλιό μνημείο της χριστιανοσύνης και το καθολικό του είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Φθάνουμε εκεί πολύ πριν το μεσημέρι. Ο αρχοντάρης μας φίλεψε ρακί και μας ενημέρωσε σχετικά με τη διαμονή μας. Είχαμε καλή μέρα και πολύ χρόνο μπροστά μας. Περιφερθήκαμε και γνωρίσαμε από κοντά τους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους του μοναστηριού. Περιβόλια γεμάτα με καρποφόρα δένδρα και λαχανικά, κλήματα φορτωμένα με κόκκινα σταφύλια, έτοιμα για τρύγημα. Το βουητό των μελισσών, που είναι απλωμένο στα γύρω κηπάρια, σμίγει με το θρόισμα των φύλλων της καστανιάς? και τα δυο μαζί δένουν απόλυτα με τον απόηχο των ψαλτάδων.
Και εδώ ατέλειωτες οι ώρες της λατρείας μέσα στο ναό. Γλυκόφωνα και λατρευτικά τα τροπάρια και τα ψαλσίματα των αγιορειτών, πολλές φορές σε λαγοκοιμίζουν στο στασίδι της προσευχής. Ασκητικές μορφές προσεύχονται και επαληθεύουν καθημερινά το μυστήριο της πίστης.
Οι περισσότεροι κρατάνε στο χέρι τους και φέρουν γύρα στα δάχτυλά τους ένα μακρύ σφιχτοπλεγμένο κομποσκοίνι. Η καρδιά τους χτυπά δυνατά για το Θεό τους και τη μάνα Παναγία και πολλές φορές η φωνή της λογικής δεν ακούγεται. Η αγιορείτικη κοινωνία ταυτίζεται με την ιστορική συνέχεια του Βυζαντίου. Αυτό φαίνεται στο τυπικό των ακολουθιών αλλά και στον τρόπο ζωής των μοναχών.
Ο χρόνος εδώ μετράει τις μέρες του με το παλιό ημερολόγιο, δηλαδή δεκατρείς μέρες πίσω από το δικό μας και η πρώτη ώρα της ημέρας δεν είναι τα μεσάνυχτα αλλά η δύση του ήλιου.
Το Άγιο Όρος είναι τόπος μυστικής ανάτασης. Μόλις το πρωτοαντικρίζεις σε μαγεύει με την άγρια φυσική ομορφιά του, και μόλις το πλησιάσεις και πατήσεις τα ιερά χώματά του, αισθάνεσαι την αγιότητά του απαλά να κάθεται πάνω σου σαν ανοιξιάτικη γύρη λουλουδιών
Τα μοναστήρια του Άθωνα, γράφει κάπου ο μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυριωτικής Νικόλαος, «μυρίζουν λιβάνι, κερί και θυμιατό. Είναι τόποι περισυλλογής και ψυχικής ανάτασης, είναι πανεπιστήμια χριστιανοσύνης και ορθόδοξης πίστης. Τα -άγια λείψανα ευωδιάζουν και οι ιερές εικόνες μυροβλύζουν. Εκεί η κούραση σβήνει.» Αν καταφέρεις να ακούσεις το δι’ ευχών και να πάρεις αντίδωρο, ύστερα από τόσες ώρες βυζαντινών ψαλμών, αισθάνεσαι ότι βγαίνεις από το ναό νικητής. Μπαίνεις στην αγιορείτικη κοινότητα ως επισκέπτης και από μοναστήρι σε μοναστήρι, από ολονύκτια σε ολονύκτια διαπιστώνεις ότι η χάρη του Θεού σε ξαφνιάζει. Ακούς τα βήματά του, αφουγκράζεσαι τη φωνή του. Προσκυνάς τα λείψανα των Αγίων και ο φόβος χάνεται από πάνω σου, η πίστη μεγαλώνει, η κακία μικραίνει και η αγάπη φωλιάζει μέσα σου. Αντιλαμβάνεσαι την προστασία των Αγίων. Η πίστη ζητάει ψυχή και καρδιά και όχι λογική. «Ζητάει ήλιο τα μεσάνυχτα και αστροφεγγιά το μεσημέρι,» όπως λέει ο ποιητής. Η Αθωνική πολιτεία παραμένει μοναδικός θησαυρός ιστορίας και χριστιανισμού. Οι μοναχοί είναι θεματοφύλακες μιας βαριάς παράδοσης.
Πήγαμε στο Άγιο Όρος να ηρεμήσουμε, να δαμάσουμε την αφέλεια της σκέψης μας, να βρεθούμε για πολλές ώρες με την Παναγία και να τα πούμε από κοντά. Η Μάνα όλου του κόσμου αφουγκράζεται τα προβλήματα των ανθρώπων και δρομολογεί την λύση τους. Ξαλάφρωσε η καρδιά μας, κατάκατσε η φαντασία μας, ξελαγάρισε το μυαλό μας.
Βγαίνοντας από την Αθωνική πολιτεία νοιώσαμε να μας λείπουν οι απλοϊκές μορφές των μοναχών και οι πολύωρες ακολουθίες. Εκεί η φαντασία καλπάζει προς τον ουρανό. Θέλει μεγάλη προσοχή απ’ όλους μας για να μην χαθεί αυτή η μοναδικότητα της λατρευτικής μεγαλοπρέπειας και της προσευχής.
Ακουμπώντας στα καλογερίστικα ραβδιά μας, ενθύμιο από το Άγιο Όρος, φορτωμένοι με αναμνήσεις, κομποσκοίνια και μικρά αναμνηστικά δωράκια, γυρίζουμε πίσω. Ο νους μας όμως πολλές φορές πετάει εκεί και μας θυμίζει κάτι που ξεχάσαμε να κάνουμε. Ο Θεός να μας αξιώσει να πραγματοποιήσουμε την επόμενη εξόρμηση. Θα είναι μια ακόμα ευκαιρία να γνωρίσουμε και άλλα μοναστήρια, με παράδοση, με κειμήλια μοναδικά και εντυπωσιακή ομορφιά. Να προσκυνήσουμε πολλούς ακόμα αγίους που ξεκουράζουν τα άγια κόκαλά τους εκεί και με τη χάρη τους και την ευωδιά τους παρηγορούν και αναζωογονούν τις καρδιές όλων μας.
Δημήτριος Μ. Φίλιος
Οικονομολόγος - Εκπαιδευτικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου